KINH NGUYỆT Ở VỊ THÀNH NIÊN

Rối loạn kinh nguyệt ở VTN nữ, nếu không liên quan đến thai nghén thường do nguyên nhân hoạt động của hệ thống trục dưới đồi- tuyến yên- buồng trứng chưa hoàn chỉnh. Kinh nguyệt là một hiện tượng sinh lý bình thường, biểu hiện là chảy máu ra ngoài vùng âm đạo do bong niêm mạc tử cung. Kinh nguyệt có tính chật định kỳ hàng tháng, là kết quả sự thay đổi nội tiết buồng trứng trong cơ thể. Ở tuổi VTN, kinh nguyệt có thể chưa đều trong khoảng 1-2 năm đầu kể từ khi bắt đầu có kinh hoạt động của hệ thống trục dưới đồi- tuyến yên- buồng trứng chưa hoàn chỉnh.

1. Dấu hiệu va triệu chứng lâm sàng.

5. Kinh nguyệt bình thường khi:

• Tuổi bắt đầu có kinh : từ 11-18 tuổi.
• Vòng kinh từ 22-35 ngày, trung bình là 28-30 ngày.
• Thời gian hành kinh từ 3-7 ngày.
• Lượng máu kinh: thay 3-5 lần bang vệ sinh mỗi ngày.
• Máu kinh có màu đỏ tươi, không đông, có mùi hơi nồng, không tanh.

5. Kinh nguyệt không bình thường còn gọi là rối loan kinh nguyệt.

• Vô kinh nguyên phát: quá 18 tuổi chưa hành kinh.
• Vô kinh thứ phát: quá 3 tháng chưa hành kinh nếu trước đó kinh rất đều và quá 6 tháng chưa hành kinh nếu  trước đó kinh không đều.
• Vô kinh giả: máu kinh vẫn có nhưng màng kinh kín hoặc cổ tử cung bị dính nên máu kinh không chảy ra ngoài, còn gọi là bế kinh.
• Rong kinh: hành kinh kéo dài trên 7 ngày.
• Kinh ít: lượng máu kinh ra rất ít.
• Kinh nhiều: lượng máu kinh ra nhiều hơn bình thường, trên 60 ml trong cả kỳ kinh.
• Kinh thưa: vòng kinh dài trên 35 ngày.
• Kinh mau: vong kinh ngắn dưới 21 ngày.
• Băng kinh: máu kinh ra rất nhiều, trên 150 ml trong thời gian một vài ngày gây choáng, mệt mỏi đôi khi bị ngất xỉu.
• Rong huyết: ra máu không liên quan đến chu kỳ kinh.
• Rong kinh: ra máu kinh kéo dài trên 7 ngày.
• Thống kinh: đau bụng nhiều khi hành kinh, có thể mệt mỏi và ảnh hưởng sinh hoạt.
• Kinh sớm: có kinh trước 10 tuổi.

2. Xử trí

• Đau bụng khi hành kinh: cho thuốc giảm đau loại kháng viêm không corticoid (paracetamol, ibuprofen, diclofenac…) hoặc thuốc viên tránh thai kết hợp.
• Vô kinh: có thể do rối loạn dinh dưỡng và tâm lý. Tư vấn cho VTN biết rối loạn dinh dưỡng có thể ảnh hưởng xấu đến sự phát triển chung của cơ thể, đồng thời hướng dẫn VTN cách khắc phục các vấn đề dinh dưỡng hay giúp giải tỏa các vấn đề tâm lý.
• Thuốc viên tránh thai kết hợp có thể giúp điều hòa chu kỳ kinh, giảm đau bụng khi hành kinh.
• Rong huyết hoặc ra ,máu bất thường có thể do nhiễm khuẩn hoặc bất thường ở cổ tử cung. Khám và điều trị nếu có nhiễm khuẩn đường sinh sản, và chuyển lên tuyến trên làm các xét nghiệm tế bào học cổ tử cung tầm soát ung thư.
• Theo dõi những trường hợp như kinh thưa, kinh mau, kinh ít chưa ảnh hưởng đến sức khỏe.

3. Tư vấn

• Giải thích cho VTN hiểu kinh nguyệt là hiện tượng sinh lý tự nhiên, gây ra do sự thay đổi giải phẫu và sinh lý bình thường của tuổi dậy thì, không phải do bệnh mà lo sợ. Khi hành kinh có thể đau bụng, cảm giác choáng váng…
• Hỏi lại xem để xem hiểu biết của VTN về khái niệm chu kỳ kinh nguyệt, giải thích nếu có sự hiểu lầm. Đặc biệt cần giải thích cho VTN rõ khi đã có kinh nguyệt thì cũng sẽ có khả năng có thai nếu có quan hệ tình dục.
• Nếu VTN lo lắng về các chu kỳ kinh nguyệt không đều thì giải thích để VTN yên tâm là khi kinh nguyệt không đều trong 1-2 năm khi mới bắt đầu có kinh có  thể là bình thường.
• Giải thích các trạng thái tâm lý bất thường hay xảy ra khi có kinh như cảm giác bứt rứt khó chịu, nhức đầu, lo âu, mất ngủ, biếng ăn…
• Hướng dẫn cụ thể cách giữ vệ sinh khi có kinh nguyệt, cách sử dụng bang vệ sinh.
• Giải thích và hướng dẫn cách phòng tránh thai, nếu cần thì cung cấp các biện pháp tránh thai thích hợp.
• Hướng dẫn thực hành tình dục an toàn, sử dụng bao cao su để phong các bệnh NKLTQĐTD và có thai ngoài ý muốn.
• Có thể mời gia đình đến tư vấn về kinh nguyệt để hỗ trợ cho VTN.