Dinh dưỡng tiết chế đái tháo đường thai kỳ

Thai phụ bệnh lý đái tháo đường khi có kèm theo 1 trong: - Đường huyết lúc đói (sau 8g nhịn đói) ≥ 126mg %. - Đường huyết sau ăn (1;2g) ≥ 20mg %. - Đường huyết bất kỳ ≥ 200mg %.

 

1. KHÁI NIỆM CHUNG

Thai phụ bệnh lý đái tháo đường khi có kèm theo 1 trong:

• Đường huyết lúc đói (sau 8g nhịn đói) ≥ 126mg %.
• Đường huyết sau ăn (1;2g) ≥ 20mg %.
• Đường huyết bất kỳ ≥ 200mg %.

2. MỤC TIÊU

• Cung cấp đủ năng lượng và dưỡng chất thiết cho hoạt động hằng ngày của thai kỳ, tăng cân trong thai kỳ phù hợp và đảm bảo sự phát triển của thai nhi.
• Duy trì đường huyết ổn định mức bình thường.
• Giảm nguy cơ cho thai kỳ: sẩy thai, sinh non, trẻ sinh to so với tuổi thai, thai lưu.
• Giảm biến chứng lâu dài: tim mạch, thận, huyết áp.

3. XÂY DỰNG CHẾ ĐỘ ĂN

1. Đánh giá tình trạng dinh dưỡng (tham khảo hướng dẫn tính năng lượng thai phụ).
2. Tính nhu cầu năng lượng (tham khảo hướng dẫn tính năng lượng thai phụ).
3. Xây dựng khẩu phần.

• Chia năng lượng trong ngày thành nhiều bữa ăn nhỏ: 5-6 bữa.
• Sáng: 20%; phụ sáng: 10%; trưa: 30%; phụ chiều: 10%; chiều 20 – 30%; ± phụ tối: 10%.
• Trong trường hợp thai phụ có đang điều trị Insulin nên có bữa ăn phụ trước khi đi ngủ tránh hạ đường huyết lúc ngủ.
• Tỷ lệ của các nhóm thực phẩm:

• Glucid (bột đường): 40% – 50% Etp.
• Protid (đạm): 20%- 25% Etp.
• Lipid (béo): 25% - 35% Etp.

Nhóm rau cải và trái cây. Rau cải nhiều, ít nhất 400gr – 500 gr mỗi ngày. Trái cây nên hạn chế, chọn trái cây ít ngọt, giàu chất xơ.

• Tính lượng thực phẩm:

• 1g glucid cung cấp 4kcal → E của Glucid: 4 = số gam bột đường (cơm, bánh mì, bún, nui...)

Số gam bột đường: 45 = số suất thực phẩm có 45g đường.

• 1g protid cung cấp 4kcal → E của Protid: 4 = số gam đạm (thịt, cá, tôm, cua…)

Số gam đạm: 10 = số suất thực phẩm có 10g đạm.

• 1g lipid cung cấp 9kcal → E của lipid: 9 = số gam dầu, mỡ.

Số gam dầu, mỡ - gam dầu mỡ có trong nhóm đạm thịt, cá, sữa...
Số gam béo còn lại: 5 = số muỗng dầu có 5 gam béo.

4. Chọn thực phẩm và thực đơn cụ thể.

• Chọn thực phẩm nhóm bột đường nên chọn các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp. Các thực phẩm bột đường giàu chất xơ giúp chậm hấp thu đường tại ruột, giảm hấp thu cholesterol từ thức ăn. Vd: gạo lức, gạo nhiều cám hay gạo không chà xát kỹ. Bánh mì đen, bắp trái, khoai củ.
• Mỗi nhóm thực phẩm nên chọn nhiều loại khác nhau → thực đơn đa dạng phong phú gồm nhiều loại thực phẩm sẽ đảm bảo cung cấp đầy đủ các loại a.amin, vitamin và khoáng chất.
• Rau và trái cây nên ăn tươi nguyên. Hạn chế các món chiên xào. Nước ép trái cây thường làm tăng đường huyết nhanh sau uống.
• Tham khảo “Bảng thực phẩm tương đương” của mỗi nhóm để thay đổi khi xây dựng thực đơn.
• Một số thực đơn mẫu tham khảo có thể áp dụng.

4. THEO DÕI

• Một số chỉ số cần được theo dõi trong quá trình tiết chế điều trị: Đường huyết, cân năng/tuần.
• Mục tiêu kiểm soát

• Đường huyết trước ăn < 90mg%.
• Đường huyết sau ăn 1 giờ < 140mg%.
• Đường huyết sau ăn 2 giờ < 120mg%.

• Cân nặng tăng theo khuyến cáo (tham khảo hướng dẫn tính nhu cầu năng lượng).
• Tùy theo đáp ứng đường huyết có thể tay đổi chế độ ăn bằng cách tăng giảm tỷ lệ glucid 40 % - 50 % trong tổng năng lượng cung cấp → để duy trì mức đường huyết gần như bình thường.